"Tôi muốn truyền tải thông điệp đến các bạn sinh viên Đại học Cần Thơ là chúng ta cần có ý chí và quyết tâm cao thì sẽ theo đuổi, thực hiện được ước mơ của mình". Đó là chia sẻ của Kỷ lục gia Châu Á, Nghệ sĩ Mai Đình Tới (được mệnh danh là “Quái kiệt”) tại chương trình “Giao lưu giữa thầy cô giáo và sinh viên Trường Đại học Cần Thơ với Nghệ sĩ Mai Đình Tới và Nghệ sĩ đàn bầu Hoàng Cầm” tối 11/3/2017 tại Hội trường Lớn, Trường Đại học Cần Thơ.
Nghệ sĩ Mai Đình Tới xuất hiện với một nhạc cụ tự chế độc đáo “Đàn pô xe”
Nghệ sĩ “Quái kiệt” Mai Đình Tới (sinh năm 1959) là nghệ sĩ chơi nhạc cụ dân tộc Việt Nam. Ông sinh tại Vĩnh Lộc, Thanh Hóa, tốt nghiệp khoa âm nhạc dân tộc tại nhạc viện Hà Nội năm 1983 với chuyên môn: thổi sáo, thổi kèn, đánh đàn bầu. Nghệ sĩ Mai Đình Tới, người sử dụng xuất sắc 25 loại nhạc cụ khác nhau trong đó có nhiều loại nhạc cụ độc đáo do ông tự chế. Ông nổi tiếng với tiết mục vừa thổi sáo - vừa đánh trống chân đoạt Huy chương bạc trog cuộc thi Diễn tấu nhạc cụ toàn quốc năm 1992. Nghệ sĩ Mai Đình Tới biểu diễn dàn sáo chai từng lập kỷ lục Guinness Việt Nam, Kỷ lục vàng Chuyện lạ Việt Nam và là thành viên của Kỷ lục Guinness Thế giới (được tổ chức này mở trang web riêng). Hiện nay, Nghệ sĩ Mai Đình Tới tiếp tục biểu diễn những tiết mục độc đáo được yêu thích của mình là thổi sáo bằng mũi, thổi ống nước, kèn lá, dùng chai nước ngọt kết lại chơi như sáo, gõ đàn chén, kéo đàn bằng bóng đèn nêon đang sáng, đánh đàn kính, đàn xe máy... Ít ai biết đoạn ống nước ông mang đến trong buổi trình diễn đã theo ông trình diễn ở gần 50 quốc gia trên thế giới.
Nghệ sĩ Mai Đình Tới kể: “Có lần, chuẩn bị lên máy bay khi lưu diễn ở Mỹ thì bị hải quan ném đoạn ống nước vào thùng rác và không cho đem lên máy bay. Tôi nói đó là nhạc cụ của tôi thì không ai tin. Lúc đó tôi phải dùng ống nước đó chơi một bản nhạc thì ai nấy giật mình và họ mới đồng ý cho tôi mang nó lên máy bay”. Một lần nhìn thấy chai nước trong phòng, ông nghĩ: “Nếu thổi vào đó, nó sẽ phát ra một âm thanh, vậy tại sao mình không chế tạo một dàn nhạc”. Từ ý tưởng ban đầu ông đã đi mua hàng chục chai rồi bằng nguyên lý đã thấm nhuần nghệ sĩ đã cho nước vào chai với liều lượng ít hay nhiều, vơi hay đầy để tạo ra những âm thanh trầm hay bổng, luyến láy, ngân nga. Và phải mất vài tháng ông mới có thể hình thành và biểu diễn chúng. Ông cho biết nhạc cụ này khó nhất vẫn là điều chỉnh mực nước trong chai làm sao cho phù hợp. Để thành thạo biểu diễn như hôm nay, đôi môi của nghệ sĩ đã không biết bao nhiêu lần phải rướm máu vì tập luyện. Bên cạnh những tiết mục kể trên ông còn có nhiều nhạc cụ khác như: đàn cò bằng tuýp đèn neon còn sáng, thổi kèn lá, đàn bầu trên xe máy,…
Nghệ sĩ Mai Đình Tới biểu diễn thổi sáo bằng lỗ mũi
Năm 2012, Tổ hợp sân khấu - nhạc cụ do nghệ sĩ Mai Đình Tới thiết kế, được làm hoàn toàn bằng các loại ống nhựa PVC lớn nhỏ (kích cỡ: ngang 15 m, cao 8 m và sâu 8 m, công trình này tốn hết 7.500 m đường ống). Sân khấu được chia làm 3 cấp từ thấp đến cao, thích hợp cho tính năng của từng loại nhạc cụ. Trên những ống nhựa nằm ngang to như cột nhà, Mai Đình Tới đục khoét đủ kiểu, gắn vào đó những “con ngựa”, “con nhạn”, cục khuếch âm,… để tạo thành những cây đàn tranh, đàn bầu, ghi ta,…Còn những ống nhựa to nhô thẳng lên giữa sân khấu là những chiếc trống (bịt da), hàng ống nhỏ nằm san sát bên cạnh chính là cây đàn k’long pút, được gõ bằng… đế dép xốp. Đó là bề nổi, còn bề sâu (nằm dưới sàn sân khấu) là một tổ hợp đường ống lớn nhỏ, cái thì dựng thẳng, cái chạy ngoằn ngoèo. Các mối nối, co cổ ống không dùng keo dán chết mà dùng búa đóng chặt để có thể tháo rời và lắp ráp lại. Tính ra, tổ hợp nhạc cụ tự chế được gắn chết trên sân khấu này có đến 16 loại nhạc cụ khác nhau, gồm: sáo, nhị, bầu, trống, nguyệt, sến, k’long pút, ghi ta, ghi ta bass, ghi ta phím lõm, ghi ta Hawaii,… Riêng đàn tranh có đến 8 vị trí. Công trình này đã được trao Bằng công nhận kỷ lục châu Á, tại Nhà văn hóa Thanh niên TP. HCM năm 2012.
Một số hình ảnh Nghệ sĩ Mai Đình Tới biểu diễn, giao lưu với thầy cô giáo và sinh viên Trường Đại học Cần Thơ:
Nghệ sĩ Mai Đình Tới hướng dẫn sinh viên sử dụng nhạc cụ tự chế của mình “Đàn pô xe
Nghệ sĩ Mai Đình Tới hướng dẫn các bạn sinh viên cách thổi kèn lá
Nghệ sĩ Mai Đình Tới biểu diễn dàn sáo chai
Giao lưu với Thầy Cô giáo và sinh viên Trường Đại học Cần Thơ
Sinh viên đặt câu hỏi giao lưu với Nghệ sĩ Mai Đình Tới
Tiết mục song tấu của Nghệ sĩ Mai Đình Tới (thổi sáo dây ống nước) và Nghệ sĩ Hoàng Cầm (đàn bầu cải tiến)
Gia đình Nghệ sĩ Mai Đình Tới vẫy chào khán giả đêm giao lưu
Gia đình Nghệ sĩ Mai Đình Tới chụp hình lưu niệm với khán giả đêm giao lưu
Cùng tham dự buổi giao lưu với thầy cô giáo và sinh viên Trường đại học Cần Thơ dịp này còn có Nghệ sĩ đàn bầu Hoàng Cầm (là phu nhân của Nghệ sĩ Mai Đình Tới) chuyên biểu diễn nhạc cụ đàn bầu, người đã đoạt Huy chương Vàng Liên hoan độc tấu nhạc cụ dân tộc toàn quốc năm 2004 tại Huế, đặc biệt là biểu diễn trên chính cây đàn bầu do Nghệ sĩ Mai Đình Tới cải tiến (Sau khi tìm hiểu biết đàn bầu chỉ chơi được nửa phía ở trên, còn nửa phần đàn ở dưới không chơi được vì nó có những nhược điểm như: Nếu đánh các nốt ở phía cuối than đàn, khi gảy dây thì dây đàn và tay gảy đều bị chạm vào mặt đàn, gây khó khăn cho các điểm gảy và không tạo được nốt nhạc có cao độ chuẩn xác. Từ cần đàn đến các điểm gảy ở cuối than đàn có khoảng cách khá xa, khiến cho độ rung luyến, láy từ cần đàn rất khó thực hiện,… Chính vì những nhược điểm trên của cây đàn nên suốt thời gian qua một nửa thân đàn ở dưới của đàn bầu vẫn còn bỏ ngỏ. Từ những nhược điểm nêu trên, ông đã thực hành và thử nghiệm nhiều lần trên cây đàn bầu từ đó Mai Đình Tới biến bí ẩn thành hiện thực từ chiếc đàn bầu và ông đã có những thành công ban đầu).
Với những tiết mục đặc sắc đó, nghệ sĩ Mai Đình Tới đã đi lưu diễn nhiều nước như Mỹ, Malaysia, Trung Quốc, Ấn Độ, Pháp, Thụy Sĩ, Anh, Hàn Quốc,...và đã giành được 3 huy chương vàng, 2 huy chương bạc trong các cuộc thi trong nước, quốc tế và đã chiếm trọn cảm tình của khán giả trên khắp thế giới, những nơi ông đã đến lưu diễn. Tấm gương miệt mài chịu khó khổ luyện của ông đã truyền cảm hứng đến các bạn sinh viên Đại học Cần Thơ trong đêm giao lưu; nhiều câu hỏi của sinh viên về động lực, nguồn cảm hứng và những khó khăn trong quá trình sáng tạo cũng như cách vượt qua những khó khăn, thử thách để thành công, Nghệ sĩ Mai Đình Tới nhấn mạnh “Tôi muốn truyền tải thông điệp đến các bạn sinh viên Trường Đại học Cần Thơ là chúng ta cần có ý chí và quyết tâm cao thì sẽ theo đuổi, thực hiện được ước mơ của mình”.
(Tin, ảnh: Phòng Công tác Chính trị)
